CO TO JEST NITROX
Nitrox to mieszanka tlenu i azotu. Prawidłowo nazwa nitrox powinna dotyczyć tylko mieszanek w których tlenu jest mniej niż w powietrzu. Jednak w środowisku nurkowym przyjęło się nazywać nitroksem mieszanki o zawartości od 22% do 99% tlenu. Dodatkowo istnieje podział na nitroksy do 40% tlenu oraz nitroksy „gorące”, wykorzystywane głównie podczas dekompresji o zawartości powyżej 40% tlenu.
ZALETY NURKOWANIA NA NITROXIE
- Zwiększenie czasu bezdekompresyjnego w stosunku do czasów nurkowania na powietrzu,
- Skrócenie dekompresji – kiedy już nurkujemy dekompresyjnie, czas spędzony na dekompresji będzie znacznie krótszy w porównaniu do powietrza.
- Zwiększenie marginesu bezpieczeństwa – przy podobnych czasach nurkowania jak na powietrzu, będziemy się dalej trzymać od krzywej dekompresji zerowej.
WADY NURKOWANIA NA NITROXIE
- Bardziej zaawansowane planowanie nurkowania – musimy określić profil nurkowania, MOD (maksymalną głębokość operacyjna), poziom toksyczności tlenowej typu CNS, przy nurkowaniach dekompresyjnych.
- Potencjalne ryzyko zatrucia tlenem – nurkowanie na mieszankach zawierających tlen niesie za sobą pewne ryzyko zatrucia tlenowego typu CNS, a nurkowanie na mieszankach z większą zawartością tlenu to ryzyko zwiększa się.
- Dodatkowe procedury bezpieczeństwa – przed nurkowaniem, każdy nurek powinien osobiście sprawdzić zawartość tlenu w mieszaninie i określić MOD.
- Wyższe wymagania sprzętowe – dotyczą w szczególności butli nurkowych, ale nie tylko, aby zaplanować nurkowanie należy posiadać odpowiedni komputer czy tabele.
- Mniejsza dostępność – nie wszędzie i nie zawsze mieszanka którą potrzebujemy jest dostępna. Możliwe, że dostępny będzie tylko jeden rodzaj gazu np nitrox EAN32.
- Wyższa cena – przeważnie chodź nie jest to regułą, obecnie coraz częściej wiele baz oferuje nitrox w cenie powietrza.
OZNAKOWANIE BUTLI Z NITROXEM
Jak już wspomniałem, użycie nitroxu musi być poprzedzone odpowiednim kursem np. w KDP CMAS bedzie to kurs Płetwonurek Nitroxowy PN1. Używanie mieszanki ze zwiększoną ilością tlenu, może być potencjalnie niebezpieczne. Tak więc, dla waszego bezpieczeństwa i zminimalizowania ewentualnych pomyłek, butla ze wzbogaconym powietrzem musi być odpowiednio oznakowana.
Tak naprawdę każda butla, która zawiera coś innego niż zwykłe powietrze musi być odpowiednio oznakowana. Jest to szczególnie ważne podczas nurkowań technicznych oraz gdy nurkowie rekreacyjni spotykają się z nurkami technicznymi na tej samej łodzi. Pomyłka może mieć bardzo poważne konsekwencje. Jak więc oznakować butle nitroxowe?
INFORMACJE JAKIE ZNAJDZIEMY NA BUTLI Z NITROXEM
- Data napełnienia: data napełnienia / przygotowania mieszanki
- Tlen%: procentowa zawartość tlenu w mieszance
- Bar / PSI: ciśnienie gazu w butli
- Max. głębokość MOD: maksymalna głębokość, na jakiej można nurkować z daną mieszanką
- Kto analizował Blender: dane osoby, która dokonała analizy mieszanki po przygotowaniu
- Nurek: imię i nazwisko nurka, który będzie korzystał z tej mieszanki
Jak widać, należy obowiązkowo podpisać butlę nazwiskiem osoby, która będzie z nią nurkować. Jest to bardzo ważne, ponieważ każdy nurek jest odpowiedzialny za analizę gazu w butli.
W tym celu wykorzystuje się analizator tlenu, który jest w stanie podać dokładny procentowy poziom tlenu w analizowanym gazie. Warto zaznaczyć, że każdy nurek jest zobowiązany do wykonania analizy gazowej przed rozpoczęciem każdego nurkowania. Pamiętaj – to Ty jesteś odpowiedzialny za swoje bezpieczeństwo. Nikt inny.
MAKSYMALNA GŁĘBOKOŚĆ OPERACYJNA – MOD
MOD czyli Maximum Operating Depth. Jest to maksymalna głębokość dopuszczalna dla danej mieszanki. MOD określa głębokość w metrach lub stopach, dla której ciśnienie parcjalne tlenu osiąga maksymalną dopuszczalną wartość.
Jest to bardzo ważne dla Twojego bezpieczeństwa, gdyż przekroczenie maksymalnego ciśnienia parcjalnego może doprowadzić do zatrucia tlenem. W nurkowaniu rekreacyjnym maksymalne dopuszczalne ciśnienie parcjalne tlenu wynosi: 1,4 ATA dla nurkowania normalnego (rekreacyjnego) i 1,6 ATA dla przystanków dekompresyjnych.
MOD można obliczyć za pomocą następującego wzoru:
MOD – Maksymalna głębokość operacyjna
FO2 – procentowa zawartość tlenu w mieszance
PpO2max – maksymalne zakładane ciśnienie parcjalne tlenu
TLEN A GŁĘBOKOŚĆ
Przy obliczaniu MOD należy zawsze używać wartości niższej niż dopuszczalna. Wyższa wartość 1,6 ATA jest stosowana w sytuacjach awaryjnych lub podczas przystanków dekompresyjnych. Po obliczeniu MOD dla różnych gazów można zauważyć, że im większa zawartość tlenu w mieszance oddechowej, tym mniejsza maksymalna głębokość.
| Mieszanka | MOD -1.4 ATA | MOD -1.6 ATA |
| Powietrze 21% | 56 m. | 66 m. |
| NITROX 32% | 33 m. | 40 m. |
| NITROX 36% | 28 m. | 34 m. |
| NITROX 50% | 18 m. | 21 m. |
| Tlen 100% | 4 m. | 6 m. |
WEDŁUG STANDARDÓW KDP CMAS MAKSYMALNA ZAWARTOŚĆ TLENU W MIESZANINIE ODDECHOWEJ NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ 40%, JEST TO LIMIT DLA NURKOWAŃ REKREACYJNYCH.
Stosowanie wzbogaconego powietrza pozwala na wydłużenie czasu nurkowania, ale jednocześnie ogranicza maksymalną głębokość, na której można nurkować. Pamiętaj o ogólnej zasadzie – im większa zawartość tlenu, tym mniejsza maksymalna głębokość. Widać to wyraźnie w tej tabeli, gdzie podano maksymalną głębokość dla różnych rodzajów gazów:
| Głębokość / Gaz | POWIETRZE 21% | EAN 32% | EAN 36% |
| 18 metrów | 56 minut | 95 minut | 125 minut |
| 22 metrów | 37 minut | 60 minut | 70 minut |
| 30 metrów | 20 minut | 30 minut | 35 minut |
RODZAJE NITROXU
Jako nurek rekreacyjny będziesz używał wzbogaconego powietrza zgodnie z tym, czego nauczyłeś się na kursie.
- Zimny nitroks to gaz o zawartości tlenu w zakresie od 21% do 40%, przeznaczony w dużej mierze dla nurków rekreacyjnych. Aby używać takich mieszanek, sprzęt musi być kompatybilny do używania z tlenem, czyli wykonany z materiałów odpornych na działanie tlenu. Większość regulatorów jest przystosowana do pracy z takim gazem. 2.
- Gorący nitroks zawiera od 40% do 100% tlenu i jest używany głównie przez nurków technicznych do wykonywania dekompresji. Przy stosowaniu gorącego nitroksu sprzęt musi spełniać wymogi dotyczące czystości tlenu. Do tego typu gazu stosuje się specjalne reduktory.
PRZYGOTOWANIE NITROXU
Przygotowanie nitroxu trzeba powierzyć gas blenderowi – jest to osoba przeszkolona i posiadająca odpowiedni sprzęt i wiedzę. Wszelkie operacje z czystym tlenem należy wykonywać w sposób umiejętny, bo zawsze istnieje niebezpieczeństwo zapłonu lub wybuchu.
NIGDY NIE NALEŻY SAMODZIELNIE PRÓBOWAĆ WYTWARZANIA NITROXU, ZOSTAWMY TO GAS BLENDEROWI
PODSUMOWANIE
W tekście zawarłem podstawowe zagadnienia dotyczące mieszanki oddechowej jaką jest NITROX, który staje się coraz powszechniejszy w stosowaniu.
Więcej wiedzy zdobędziesz na kursie KDP CMAS Płetwonurek Nitroxowy PN1.